In november herdenken we alle oorlogsleed. Ook dat van de Joods-Belgische architect Nachman Kaplansky. Samen met onder meer Renaat Braem en Léon Stynen werkte hij tussen 1930 en 1940 mee aan de modernistische aanblik van Antwerpen. Daarna vluchtte hij, met de nazi’s in zijn kielzog, naar Palestina, waar hij vermoedelijk in 1959 omkwam. Zijn oeuvre raakte in de vergetelheid, behalve dan Villa Kaplansky, een modernistische parel uit 1934 die vrij recent werd gerenoveerd.
De burgerwoning staat in Wilrijk, werd in 1962 intensief veranderd en in 2011 prachtig gerenoveerd door architect Dirk Engelen, zijn team van het Belgische architectenbureau B-architecten en interieurarchitecte Olga Perez. Niets van het interieur bleef overeind, om zo de weg naar de oorspronkelijke jarendertiggrandeur te herstellen. De ruimtelijkheid en materiaalreferenties, zoals het gebruik van travertin en terrazzo, hebben van Villa Kaplansky een hedendaagse Bauhausvilla gemaakt met respect voor de visie van de architect. Ook de ronde, zwartstalen raamkozijnen zijn een vormelijke knipoog en vinden weerklank in de keuze voor circulaire spiegels en gebogen houten lambrisering. Een eyecatcher is de spierwitte, spiraalvormige trap die als een betonnen sculptuur de open leefruimte siert.
Reïncarnatie van verloren architect
Het thema baant zich verder een weg tot achterin de tuin, waar een betonnen paviljoen aan de architectuur werd toegevoegd. De glazen dakkoepels, de centrale cilinder voor nutsvoorzieningen en de cirkelvormige, zwevende open haard: niets werd in de reconversie van Villa Kaplansky aan het toeval overgelaten. Dare we say: Villa Kaplansky, de stenen reïncarnatie van de verloren architect.
Nachman Kaplansky had de Russische nationaliteit en werd geboren in Polen. Hij vestigde zich in 1925 in Antwerpen. Tot zijn belangrijkste opdrachten in de stad behoren enkele opmerkelijke modernistische flatgebouwen en burgerwoningen in gesloten bebouwing.
(beelden: B-architecten / Ilse Liekens & Frederik Vercruysse)
