Dit jaar is architectuur aan de beurt op de Biënnale van Venetië. Het tweejaarlijkse en ’s werelds belangrijkste architectuurevent is een ode aan de verbeelding. Kleur staat in de schijnwerpers, net als kleinschalige en inspirerende architectuur. Verwacht in Venetië geen grote westerse en Aziatische architectenbureaus, ook geen Daniel Libeskind of Rem Koolhaas, wel kunstenaars en Afrikaanse collectieven die met voelbaar plezier verbeelden hoe een betere wereld eruitziet.
Kijkfeest
Voor de Ghanees-Engelse architecte Lesley Lokko, de samensteller van deze achttiende editie van de Biënnale voor architectuur, vragen de uitdagingen van vandaag om de verbeeldingskracht van individuele makers. Het is immers onmogelijk om een betere wereld te bouwen als je die niet eerst kan verbeelden. Onder het motto The Laboratory of the Future is deze biënnale dan ook een kijkfeest met een inspirerende caleidoscoop van ideeën. De rijkdom van de verschillende stemmen uit zich in andere kleuren, frisse vormen en vooral in originele bouwmaterialen en verhalen. Ook ons land verdient aandacht. In het Belgische paviljoen stelt het Brusselse collectief Bento, dat zich toelegt op duurzame architectuur, samen met filosofe Vinciane Despret ons ontginningsgerichte productiesysteem in vraag.
Verschuiving
Naast de landenpaviljoenen in stadspark Giardini Pubblici is er Arsenale als tweede centrale locatie. Daar domineert de selectie van de curator. In een loods op een werf uit de tijd dat het Westen scheepsladingen grondstoffen roofde, tonen de Belgisch-Congolese kunstenaar Sammy Baloji en de Paraguayaanse Gloria Cabral littekenweefsel. Het is een monument voor alle door het kolonialisme verminkte landen. Een hoge wand, samengesteld uit mijnbouwafval uit Congo, is een golvende mozaïek van restgesteente, ooit uitgehakt op last van de Belgen. In Arsenale voel je de verschuiving met vijftig procent van de deelnemers dat Afrikaans is – of afkomstig uit de Afrikaanse diaspora.
Highlights
De Burkinese architect Francis Kéré focust op de West-Afrikaanse manier van bouwen door bezoekers uit te nodigen om te blijven hangen in een felgekleurde structuur gemaakt van lokale materialen. Ervaar het als een bewust moment van pauze om na te denken over de architectuurpraktijk van vandaag.
Het Scandinavische paviljoen biedt onderdak aan een installatie van de Sami-architect Joar Nango. Hij vindt de inheemse architectuur opnieuw uit met hedendaagse bouwtechnieken. Het werk is een doorlopend project dat een leesbibliotheek creëert over nomadische architectuur.
De mobiele set van wandtapijten van de Ghanese kunstenaar Serge Attukwei Clottey aan het plafond van Arsenale is gemaakt van gele plastic containers en contrasteert met de Venetiaanse achtergronden. Het werk stelt pertinente vragen over verhalen die geworteld zijn in de geschiedenis van handel en migratie.
Het Braziliaanse paviljoen, met als titel ‘Terra’, won de Gouden Leeuw voor beste nationale deelname. De interventie stelt voor om het verleden te heroverwegen om een mogelijke toekomst te ontwerpen, vertrekkende vanuit een vergeten architecturale canon.
Info
De architectuurbiënnale van Venetië loopt nog tot 26 november 2023: www.labiennale.org/en/architecture/2023
