De uitgestrekte Coachella Valley – een woestijngebied ten oosten van Los Angeles – dient al eeuwenlang als inspiratiebron voor designers, muzikanten en andere ‘makers’. Met Desert X heeft nu ook de beeldende kunst voet aan de grond gekregen in de woestijn. Het kunstfestival laat installaties en sculpturen opduiken tussen het zand, voor een moment van reflectie, rust en kleur.
Het tweejaarlijkse Desert X vond voor het eerst plaats in 2017. Meer dan 200.000 nieuwsgierige kunst- en/of natuurliefhebbers kwamen toen naar Palm Springs – waar ook het bekende Coachella Music Festival plaatsvindt – om de kunstinstallaties te aanschouwen, die uit het niets verschenen leken te zijn. In februari van dit jaar was het festival aan zijn tweede editie toe: negentien kunstwerken – zowel installaties als performances – werden gespreid binnen een straal van 88 kilometer, waarbij zelfs de Mexicaanse grens werd overgestoken. Een app leidde de bezoekers langs de verschillende kunstwerken; wie ze allemaal af wilde ‘tikken’, was minstens acht uur onderweg.
Woestijn als curator
Desert X ontstond vanuit de wens om internationaal gerenommeerde kunstenaars door de lens van de hedendaagse kunst te laten reflecteren over de schoonheid van de vallei. Het festival wil grote, publieke kunstprojecten ook eens in een andere setting tonen dan in de traditionele musea en galeries. De deelnemende kunstenaars worden geselecteerd op basis van hoe hun werk inwerkt op de omgeving: de weidsheid en diversiteit van de woestijn, de schaal, de weersomstandigheden. Artistiek Directeur Neville Wakefield zegt in interviews dan ook graag dat de échte curator, de woestijn zelf is.
Lokale kunstenaars
Naast de geijkte kunstscenes in Los Angeles en New York, hoopt Desert X ook van Coachella Valley een kunsthub te maken. Niet alleen zorgt dat voor een meer divers kunstaanbod voor iedereen, lokale kunstenaars die nu vaak weinig kansen krijgen om hun kunst te tonen aan een groter publiek krijgen zo ook een betere toegang tot de hedendaagse kunstwereld. ‘Community’ is dan ook een van de sleutelwoorden van het festival. Met panels, symposiums, tours en samenwerkingen met lokale ondernemingen wil Desert X meer zijn dan een statische ‘openluchttentoonstelling’.
Ecologie en immigratie
Het levendige kunstfestival heeft geen overkoepelend thema, maar zegt ‘een scala aan ecologische en sociale kwesties te omarmen die gesprekken over onze rol in het Antropoceen hebben gestimuleerd’. De opwarming van de aarde is dan ook een terugkerend onderwerp in de kunstwerken, met de woestijn als achtergrond om de kwetsbaarheid van onze hele planeet te reflecteren. De kunstwerken becommentariëren ook thema’s als toerisme, immigratie, gokverslaving en de rijke cultuur van de oorspronkelijke bewoners van het gebied: de indianen.
CO2-vlag
Eén van de werken die dit jaar inhaakte op de klimaatverandering, was John Gerrards ‘Western Flag’. De Ierse kunstenaar toont op een massief videoscherm het beeld van een vlaggenmast die zwarte rook uitspuwt in de vorm van een vlag. Het symboliseert de toename van koolstofdioxide in de dampkring, met de opwarming van de aarde als gevolg. De vlaggenmast bevindt zich in Spindletop, een verlaten olieveld in Texas, waar de vondst van olie in 1901 de ‘Texaanse olieboom’ teweegbracht. De video maakt gebruik van een realtimeanimatietechniek, waardoor de zonsopkomst op beeld overeenkomt met de opkomst van de zon in de Coachella Valley. Volgens de kunstenaar was het een uitdaging om koolstofdioxide te vangen in een beeld, omdat het onzichtbaar is. In tegenstelling tot wat je misschien zou denken, representeert het werk niet de Amerikaanse vlag, maar een vlag ‘voor de wereld’ – het gaat immers om een wereldwijd probleem, aldus de kunstenaar.
Stonehenge meets koraal
Ook ‘Dive-in’ van het Deense collectief Superflex sluit aan op het ecologische thema. De op elkaar gestapelde roze blokken herinneren de bezoeker eraan dat de vallei ooit onder water lag. De vorm van het bouwwerk doet denken aan Stonehenge; het oppervlak heeft met zijn opvallende kleur en korrelige structuur wat weg van koraal. Rasmus Nielsen, een van de drie leden van Superflex, is een fervent duiker en leerde van een marinebioloog dat de kleur roze vissen, koraal en insecten aantrekt en doet toenemen. Naast de link met de onderwaterwereld, flirt ‘Dive-in’ met een ander uitstervend fenomeen: de buitenbioscoop. De structuur wordt dan ook regelmatig gebruikt voor filmscreenings, als een echte ‘drive-in’.
Gefotoshopte verschijning
Roze was ook de dominante kleur van ‘Specter’, de opvallende bijdrage van Ruby Specter. Het monolithische, neonkleurige vierkant lokt de blik door zijn orb-achtige schijnsel. ‘Specter’ is namelijk gemaakt uit aluminium dat een poedercoating heeft gekregen; dit glanzende oppervlak zorgt voor een reflectie van de silhouetten van de bergen en de lucht. En daar waar de zon het object raakt, lijkt de oranjeroze kleur te transformeren tot zilver. Deze felle, geometrische sculptuur creëert zo een optische illusie en doet haast denken aan een gefotoshopte collage of compositie: alsof iets verwijderd of gewist is uit het landschap. Het contrast tussen de natuurlijke omgeving en het kunstmatige van het object, dient bijna als een waarschuwing – waarvóór mag de kijker zelf invullen.
De voorbereidingen voor Desert X 2021 in Coachella Valley zijn inmiddels van start gegaan. Daarnaast vindt binnenkort de eerste Desert X buiten Californië plaats, in de AlUla-woestijn in het noordwesten van Saoedi-Arabië. Desert X zet zo de wens voort om woestijngemeenschappen en –culturen wereldwijd met elkaar te verbinden door middel van kunst.
